Bali Paşa Camii

Bali Paşa Camii, İstanbul'un Fatih ilçesinde Bali Paşa caddesi Hoca Efendi sokağındadır. Kesmetaştandır ve minaresi klasik olarak sağındadır. II. Bayezid'in veziri Malkoçoğlu Balı Paşa'nın başlattığı ve bitiremediği camiyi karısı Hüma Sultan 1504'de tamamlatmıştır.

Tek kubbeden kare plana pandantiflidir. 6 sütuna dayanan 5 kubbeli son cemaat yeri vardır. Mimar Sinan'ın veya Mimar Ali'nin eseri olduğu tartışmalıdır, ancak caminin biraz ötesindeki Hüsrev Paşa Türbesi bir Mimar Sinan yapısıdır.

Caminin kıble ana giriş kapısı Hoca Efendi Sokağı'ndadır ve solunda Battal Gazi Sokağı, sağında Balı Paşa Caddesi yer almaktadır. Kare planlı cami 900 metrekare bir alanda, dış duvarlarla çevrilidir. 2007'de tamir ve bakımı yapılarak, şubat 2008'de ibadete açılmıştır. Son cemaat yeri alınlığında imar tarihi 1494 yazmaktadır. Giriş kapısının sağındaki yeni harfli kitabede ise caminin Hüma Hatun tarafından imar edildiği yazılıdır.

Tezkiretül Bünyan ve Tezkiretül Mimarin adlı temel kitaplara göre caminin mimarı Mimar Sinan'dır. Asıl cami üç dört büyük deprem geçirerek kısmi olarak yıkılmış, 1935 yılında Ekrem Hakkı Ayverdi tarafından ve son olarak 2007'de Vakıflar ihalesince tamir edilmiştir.

Beyaz taş tuğla dış duvarların içinde giriş ve sağ taraf boydan boya ağaçlıklı bahçedir. Girişteki sağlı sollu bu bahçeliğin önünde 8 tane büyük çam bulunur ve daha alçak bir duvarla bu bölümden ayrılır. Sağ taraftaki alan daha geniştir ve yan tarafı musalla taşı ile cenaze namazı kılınan yere ayrılır. Sol tarafta sekizgen kurşun çatının altındaki ahşap sekiz sütunla mermer bir şadırvanı örter. Şadırvanın arkasında hazire, önünde tuvaletler bulunmaktadır. Bahçeden sonra gelen iç avluya belediye oturma parkları konmuş, yerler arnavut kaldırımı taşlarıyla örülmüştür.

Son cemaat yeri girişine sağlı sollu göz raflı ayakkabılık konulmuştur. Yerden 1 metre kadar yükseklikteki son cemaat yeri sol taraf mahfil girişi alınlığında bir vakfiye beyaz mermer üzerine beyaz hurufatlıdır. Caminin sahınına giriş kapısından girince klasik geniş çemberli şamdan göze çarpar. Sağ ve solda, içe yapılmış payandalar üçer bölüm teşkil eder ve bunların üstünde ahşap parmaklıklı mahfil balkonu bulunur. Kubbe ve çevresi ayet ve hadislerle yazılıdır. Dört tarafta ortada bir büyük pencere ve yanlarında yuvarlak iki küçük pencere vardır. Payandası dışarı verilmiş mihrabın üstünde iki büyük işlemeli pencere bulunmaktadır. Minber, mihraba yakındır. Pencereler dışardan ve içerden parmaklıklıdır, üst pencereler ise örme işli sabit parmaklıklıdır. Sol tarafta bir kuş evi yapılmıştır.