Abdülaziz

Sultan Abdülaziz
İslâm Halifesi
İki Kutsal Caminin Hizmetkârı

Sultan Abdulaziz İngiltere ziyareti sırasında, 1867
32. Osmanlı Padişahı
Hüküm süresi 25 Haziran 1861 – 30 Mayıs 1876
Önce gelen Abdülmecid
Sonra gelen V. Murad
Hanedan Osmanlı Hanedanı
Babası II. Mahmud
Annesi Pertevniyal Valide Sultan
Doğum 8 Şubat 1830(1830-02-08)
İstanbul
Ölüm 4 Haziran 1876 (46 yaşında)
İstanbul
Dini İslam

Sultan Abdülaziz (Osmanlı Türkçesi: عبد العزيز; d. 8 Şubat 1830 – ö. 4 Haziran 1876), 32. Osmanlı padişahı ve 111. İslam halifesidir. II. Mahmud ve Pertevniyal Sultan'ın oğlu, Abdülmecid'in kardeşidir. Abdülaziz 25 Haziran 1861 tarihinde kardeşinin ölümü üzerine, 31 yaşında iken tahta geçmiştir. Tahttan indirilip öldürülen son padişahtır.

Saltanatı

Abdülaziz'i eleştiren bir karikatür
1862 yılında Osmanlı sınırları

Güreş, cirit, av ve bilek güreşi sporlarına meraklı olan padişahın tahtta kaldığı sürece en çok üzerinde çalıştığı konu Osmanlı Donanması'nın modernizasyonu idi. Bu nedenle o dönemlerde Avrupa devletlerinden alınan kredilerin çoğu bu konuda harcandı. Sayısı gün geçtikçe artan Osmanlı Ordusu'nun askerlerine yetecek dönemin son model top ve tüfeklerin de sağlanması Abdülaziz döneminde gerçekleşmiştir.

Hükümdarlığı süresince sık sık ülke içi ve ülke dışı temaslarda bulunmuş geziler düzenlemiştir. I. Selim'den sonra Mısır'ı ziyaret eden ilk ve tek Osmanlı Padişahı'dır.

Abdülaziz'in Abdullah Biraderler tarafından çekilen 1863 tarihli fotoğrafı.
Abdülaziz Avrupa seyahatinde (1867).

Eyaletlerin yanı sıra Batı Avrupa'da ziyaretler yapan ilk ve tek padişahtır. 1867 yılında Paris'te açılan büyük bir sanat sergisine III. Napolyon'un daveti üzerine katıldı. Sergiden sonra imparator ile temaslarda bulunmuş İngiltere, Belçika, Almanya, Avusturya-Macaristan gezilerinden sonra da geri dönmüştür. Ayrıca Richard Wagner'in Bayreuth operasına maddi yardımda bulunmuş ve davet edilmiştir. Seyahatlerinde İngiltere kraliçesi Victoria, Belçika kralı II. Leopold, Prusya kralı I. Wilhelm, Avusturya-Macaristan imparatoru François-Josef ve Romanya Prensi I. Karol ile görüşmüştür.

Osmanlı'da Abdülaziz döneminde Batı'yla iyi ilişkiler kurulmasına özellikle dikkat edildi. Tanzimat Fermanı ile Osmanlı'nın girdiği Batılılaşma süreci bu dönemde de devam etti. Ülke genelinde yeni vilâyetler ilân edildi ve İstanbul Üniversitesi Fransız Eğitim sistemi örnek alınarak tekrar düzenlendi. Doğu Ekspres'in bir durağı olan Sirkeci Garı'nın temelleri Abdülaziz döneminde atılmıştır. Abdülaziz'in 15 senelik hükümdarlığı boyunca yaptığı bazı yenilikler şunlardır;

Döneminde yaşanan önemli olaylardan bir kısmı ise Rusya ve Avrupa devletlerinin kışkırttığı Balkan isyanlarıdır. 1861-64 yılları arasındaki Karadağ İsyanı İkinci Karadağ Harekatı ile bastırılmasına rağmen, Karadağ sorunu büyümeye devam etti. 1861-66 yılları arasındaki Eflak-Boğdan olayları Birleşik Romanya'nın doğuşunu ve bağımsızlık mücadelesini hızlandırdı. 1862-67 yılları arasındaki Sırbistan olayları ise Türk askerlerinin Sırbistan'daki kalelerden çekilmesiyle sonuçlandı. 1866-68 arasındaki Girit Ayaklanması, Sadrazam Mehmed Emin Âli Paşa'nın hazırladığı Girit Nizamnamesi ile çözümlenmeye çalışıldıysa da Girit'in kaybına giden olaylar dizisi başlamış oldu. Hidivlikle yönetilen Mısır'ın özerklik haklarının genişletilmesi bu eyaletin 1882'de kesin olarak kaybına yol açan Mısır'ın borç sorununun ortaya çıkmasına başlangıç teşkil etti. Abdülaziz'in hükümdarlığının son yılları ise 1875-76 yılındaki Hersek İsyanı ile 1867'de başlayan ve 1876'da iyice yayılan Bulgar İsyanları ile mücadele ederek geçti. 30 Mayıs 1876 Darbesi ile tahttan indirildi. Gözaltında bulundurulduğu Feriye Sarayı'nda 4 Haziran 1876 tarihinde bilekleri kesilmiş olarak ölü bulundu.

Ölümü hep tartışma konusu olmuştur. Resmî tarih olarak intihar ettiği yazılsa da özellikle son yıllarda öldürüldüğüne dair iddialar daha da artmıştır. Bahattin Öztuncay’'ın hazırladığı ve Aygaz tarafından yayımlanan “Hatıra-i Uhuvvet: Portre Fotoğraflarının Cazibesi 1846-1950” adlı kitapta ilk kez yayınlanan bir resimde Abdülaziz'in tahttan indirildikten sonra ve ölmeden önce çekilmiş son fotoğrafı yer almaktadır. Bu resimde saray hizmetçileri laubali bir şekilde padişaha dirsek dayamış, padişah ise eski bir üst baş ve etrafa öfkeyle bakan gözlerle görülmektedir.[1]

Ailesi

Eşleri

  1. Dürrinev Başkadınefendi (15 Mart 1835 - 4 Aralık 1892)
  2. Hayran-î-Dil İkinci Kadın Efendi (2 Kasım 1846 - 26 Kasım 1898)
  3. Eda-Dil İkinci Kadın Efendi (25 Temmuz 1845 - 12 Aralık 1875)
  4. Neşerek Üçüncü Kadınefendi (1 Nisan 1848 - 11 Haziran 1876)
  5. Gevheri Dördüncü Kadın Efendi (8 Temmuz 1856 - 20 Eylül 1894)
  6. Yıldız (Gözde) (24 Mart 1860 - 29 Eylül 1895)

Gözdeler

  1. Çeşmidil Hanımefendi: İlk Gözde

Erkek çocukları

  1. Yusuf İzzeddin Efendi (10 Ekim 1857 - 1 Şubat 1916)
  2. Mahmud Celaleddin Efendi (16 Kasım 1862 - 1 Eylül 1888)
  3. Mehmed Selim Efendi (28 Eylül 1866 - 21 Ekim 1867)
  4. Abdülmecid Efendi (30 Mayıs 1868 - 23 Ağustos 1944)
  5. Mehmed Seyfeddin Efendi (21 Eylül 1874 - 19 Ekim 1927)
  6. Mehmed Şevket Efendi (5 Haziran 1872 - 22 Ekim 1899)

Kız çocukları

  1. Nazime Sultan (14 Şubat 1866 - 1947)
  2. Esma Sultan (21 Mart 1873 - 7 Mayıs 1899)
  3. Emine Sultan (24 Ağustos 1874 - 29 Ocak 1920)
  4. Saliha Sultan (9 Ağustos 1862 - 1942)
  5. Emine Sultan (30 Kasım 1866 - 23 Ocak 1867)
  6. Fatma Sultan (1874 - 1875)
  7. Münire Sultan (1877)

Hakkında Yazılan Eserler

Popüler kültürdeki yeri

2014 yılında TRT 1'de yayınlanan Filinta dizisinde Bülent Alkış tarafından canlandırılmıştır.

Galeri

Kaynakça

  1. ↑ "Sultan Abdülaziz’in öldürülmeden önceki son fotoğrafı". Zaman. 5 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130715211701/http://www.zaman.com.tr/cuma_sultan-abdulaziz-in-oldurulmeden-onceki-son-fotografi_149486.html. Erişim tarihi: 5 Mart 2013.

Dış bağlantılar

Abdülaziz
Doğumu: 9 Şubat 1830 Ölümü: 4 Haziran 1876
Resmî unvanlar
Önce gelen
Abdülmecid
Osmanlı Sultanı
25 Haziran 1861 - 30 Mayıs 1876 		Sonra gelen
V. Murad
Sünni İslam unvanları
Önce gelen
Abdülmecid		 İslam Halifesi
25 Haziran 1861 - 30 Mayıs 1876 		Sonra gelen
V. Murad
This article is issued from Vikipedi - version of the 1/9/2017. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.