Ürgüplü Mustafa Hayri Efendi

Ürgüplü Mustafa Hayri Efendi

Adliye Nazırı ve Şura-yı Devlet Reisi Hayri Bey
Doğum 1867
Trablusgarp
Ölüm 7 Ağustos 1922
Ürgüp
Meslek Müderris, Şeyhülislam

Ürgüplü Mustafa Hayri Efendi (d. 1867 - ö. 1922[1]), 1914-1916 yılları arasında şeyhülislamlık yapmış, Osmanlı din ve siyaset adamı.

1867 yılında Trablusgarp vilayeti Evkaf Müdürü Abdullah Avni Efendi'nin oğlu olarak doğdu. Ailesi ilmiye sınıfına mensuptu. İlk öğrenimini aile içinde ve özel derslerle tamamladıktan sonra, 1883'de İstanbul'a giderek Fatih Başkurşunlu Medresesine kaydoldu.

1869'da memleketi Ürgüp'e dönerek, ardından Kayseri'ye geçti. Kayseri'de Yağmurlu Medresesinde derslerine devam etti. Ardından yine İstanbul'da Başkurşunlu Medresesinde 8 yıl eğitim gördü. Medreseden sonra kaydolduğu Hukuk Mektebini de bitirerek Bursa'da müderris olarak memuriyet hayatına başladı. İlk görevinden sonra Adliye'ye geçerek II. Meşrutiyet'e kadar sırasıyla Maraş, Trablus ve Lazkiye'de çeşitli görevlere getirildi. Ardından tayin edildiği Selanik'te genç subay ve aydınların kurdukları siyasi oluşumlara yaklaştı ve bazılarına fiilen katıldı. Selanik'te ceza reisi iken İttihat Terakki Cemiyeti bünyesine girdi. Meşrutiyet'in ilanından sonra Niğde mebusu olarak Meclis-i Mebusana girdi. Bu arada Darülfünun'da müderrisliğe devam etti. 1912'de tekrar Niğde mebusu olarak Meclis-i Mebusana girdi.

İbrahim Hakkı Paşa kabinesinde Dahiliye, Orman ve Meadin nezaretlerinde vekaleten bulunan Hayri Efendi, Küçük Mehmed Said Paşa'nın kabinesinde Adliye Nezareti ve Şurayı Devlet başkanlığına asaleten atandı. 16 Mart 1914'de Şeyhülislam oldu.

I. Dünya Savaşı'nın başlaması ile cihad fetvasını veren şeyhülislam oldu. Şeyhülislamlık dönemi 1916'ya kadar sürdü. Talat Paşa ile anlaşmazlıkları şeyhülislamlıktan ayrılmasında rol oynadı. Sultan VI. Mehmet Vahideddin döneminde Adliye Nazırlığını üstlenen Hayri Efendi, 1. Dünya savaşı sonrasında İstanbul'un işgali ile Malta sürgünleri arasında yer aldı. Rahatsızlanınca serbest bırakılarak, önce Roma'ya, sonra da Anadolu'ya geçti.

Ankara'da Mustafa Kemal'le görüştü. Görev teklifini rahatsızlığı nedeniyle kabul edemeyerek memleketi Ürgüp'e gitti ve 7 Ağustos 1922'de Ürgüp'te vefat etti.

Bir defa başbakanlık yapan Suat Hayri Ürgüplü ile milletvekilliği yapan Dr. Av. Münip Hayri Ürgüplü'nün babasıdır. Ürgüp Cami-i Kebir bahçesindeki aile kabristanına gömülmüştür.

Önce gelen:
Mehmet Esat Efendi
Osmanlı Şeyhülislamı
1914 - 1916
Sonra gelen:
Musa Kazım Efendi
  1. Şeyhülislam Ürgüplü Mustafa Hayri Efendi'nin Meşrutiyet, Büyük Harp ve Mütareke Günlükleri, , İş Bankası Kültür Yayınları
This article is issued from Vikipedi - version of the 9/1/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.