Miguel Primo de Rivera

Miguel Primo de Rivera
İspanya Başbakanı
Görev süresi 13 Eylül 1923 - 28 Ocak 1930
Yerine geldiği	Manuel García Prieto
Yerine gelen	Dámaso Berenguer
Kişisel bilgiler
Doğum	8 Ocak 1870 Jerez de la Frontera, İspanya
Ölüm	16 Mart 1930 (60 yaşında) Paris, Fransa
Partisi	Yurtsever Birlik
Mesleği	Asker
Dini	Katolik

Miguel Primo de Rivera y Orbaneja, Estella Markisi (d. 8 Ocak 1870, Jerez de la Frontera, İspanya - ö. 16 Mart 1930, Paris, Fransa), Eylül 1923-Ocak 1930 arasında İspanya diktatörü olan general ve siyaset adamı. Toplumu "Vatan, Din, Monarşi" sloganı etrafında birleştirmeye çalışan otoriter ve milliyetçi bir rejim kurmuştur.

Toledo Askeri Akademisi'nden mezun olduktan (1888) sonra Fas, Küba ve Filipinler'de subay olarak görev yaptı. 1915'te Cádiz askeri valiliğine getirildi. Ardından Valencia, Madrid ve son olarak Katalonya başkomutanlığı yaptı (1921). Özellikle Katalonya toplumsal sorunu konusunda, işbaşındaki hükümetlere karşı çıktı. Barselona'da bulunduğu sırada karışıklıkları kararlılıkla bastırdı. Gerek bu yörede gerek tüm ülkede huzursuzluk ve karışıklıkların, yoz ve kötü bir rejim olarak nitelediği parlamenter sistemden kaynaklandığını savundu. Eylül 1923 hükümet darbesiyle iktidarı ele geçirince, Cortes'i ve belediyeleri dağıttı, eyaletleri askeri valilerin yönetimine verdi, jüriyi kaldırdı, sansür koydu ve anayasal güvenceleri askıya aldı.

Kurduğu rejimin en popüler başarısı, Fas Savaşı'nın başarıyla sonuçlandırılması oldu (1927). Fas'ta, el-Huseyma körfezindeki çıkarmayı ve asilerin genel karargahının alınmasını sağladı (eylül 1925).

İşçi sorunlarının çözülmesinde ve bayındırlık işlerinde de bazı başarılar elde edildi. Maliyeyi düzeltti, geniş bir yol ağı yaptırdı, son olarak sınıflar savaşımını ortadan kaldırmak amacıyla derece derece uygulanan korporatif bir sistem tasarladı.

Fas sorunu, Fransa'nın yardımıyla çözüldükten sonra Primo de Rivera, parlamentarizm görünüşünü yeniden canlandırmaya girişti (Direktuvar'ın kaldırılarak sivil bir diktatörlük kurulması (3 Aralık 1925); sıkıyönetime son verilmesi; Yurtsever Birlik adlı bir partinin kurulması; yeniden bir meclis açılması (1927), ancak bu meclisin üyeleri hükümetçe atanıyorlardı ve ancak istişari bir oyları vardı).

Ordunun dikbaşlığıyla ve gerek siyasal gerekse üniversite çevrelerinden gelen kaynaşmalarla karşılaşan diktatör, servetlere elkoyma, muhalif memurları görevden uzaklaştırma, ünlü düşünürleri (Miguel de Unamuno, Vicente Blasco Ibáñez) sürme, dinsel üniversiteleri devlet üniversiteleriyle aynı düzeye getiren bir üniversite statüsü gibi önlemlerle bu karışıklıkları daha da körükledi. Yönetim orta sınıfların desteğini kazanamadığı gibi, Katalonya'da özgürlükleri ortadan kaldırdı. Ayrıca toprak sahipleri sınıfına dayanması, köklü toprak reformlarının uygulanmasını da önledi. Primo de Rivera, İspanyol geleneklerine bağlı güçlü bir parti yaratmaya çalıştıysa da partisi Yurtsever Birlik bu umudu gerçekleştiremedi.

Primo de Rivera yönetimi 1926'da üç darbe girişimi atlattı; ama muhalefete karşı hoşgörüsünü gitgide daha çok yitiren yönetim karşısındaki hoşnutsuzluk sürekli arttı. 1929'da büyük mali güçlükler doğdu. İktidarın başlıca dayanağı olan ordunun desteğini yitiren Primo de Rivera istifa etmek zorunda kaldı; kısa süre sonra öldü.

Oğlu José Antonio Primo de Rivera faşist eğilimli bir siyasi parti olan Falanj'ın kurucusudur.

Kaynaklar

• Bu maddenin yazılmasında Encyclopædia Britannica Fifteenth Edition ve Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi'ndeki Miguel Primo de Rivera maddelerinden yararlanılmıştır.