Edward Gierek

Edward Gierek
Polonya Birleşik İşçi Partisi Birinci Sekreteri
Görev süresi 20 Aralık 1970 - 5 Eylül 1980
Yerine geldiği	Władysław Gomułka
Yerine gelen	Stanisław Kania
Kişisel bilgiler
Doğum	6 Ocak 1913(1913-01-06) Porąbka, Polonya, Rusya İmparatorluğu
Ölüm	29 Temmuz 2001 (88 yaşında) Cieszyn, Polonya
Partisi	Polonya Birleşik İşçi Partisi

Edward Gierek (6 Ocak 1913, Porąbka, Polonya, Rusya İmparatorluğu - 29 Temmuz 2001, Cieszyn, Polonya), Polonyalı komünist önder. 1970-80 arasında Polonya Birleşik İşçi Partisi'nin (PZPR) birinci sekreteri olarak görev yapmıştır.

Kömür madenlerinde çalışan babasının Zaglembya'da bir ocak kazasında ölmesi üzerine annesiyle birlikte Fransa'ya göç etti (1923). Fransa'da maden ocaklarında çalıştı ve 1931'de Fransız Komünist Partisi'ne (PCF) üye oldu. 1934'te, grevlere katıldığı için Fransa'dan sürüldü ve Polonya'da yaşamaya başladı. 1937'de, yine maden işçisi olarak Belçika'ya göç etti, Belçika Komünist Partisi'ne girdi ve etkin görev üstlendi. II. Dünya Savaşı sırasında Belçika'da Nazi Almanyasının işgaline karşı direnişe katıldı, Belçika'da Polonya İşçi Partisi'ni ve Polonyalı Yurtseverler Birliği'ni örgütledi; savaştan sonra Belçika'daki Polonya Ulusal Konseyi'ne başkanlık etti (1946-48).

Gierek 1948'de Polonya'ya dönerek maden mühendisi unvanı kazandı ve Polonya'nın en sanayileşmiş bölgesi olan Yukarı Silezya'da parti örgütünü kurdu. Daha sonra Polonya Birleşik İşçi Partisi Katowice voyvodası komite sekreterliği (1949), Diyet milletvekilliği (1952) yaptı. 1954'te Polonya'nın ağır sanayi bakanlığına atandı, iki yıl sonra da 11 üyeli Politbüro'ye girdi. 1957'de yeniden Polonya Birleşik İşçi Partisi Katowice voyvodası komitesi birinci sekreterliğine getirildi, Silezya'da nüfuz sahibi oldu. Partinin “Moskova” hizbinden farklı düşünen Gierek, belirli bir “ulusal uzlaşma”dan, Sovyet parti çizgisinin ulusal ve kültürel koşullara uyarlanmasından yanaydı. 1964 ve 1968'de yeniden politbüro üyeliğine seçildi.

1970'teki Noel tatilinden hemen önce Birinci Sekreter Władysław Gomułka'nın açıkladığı büyük gıda zammını protesto eden sanayi işçilerinin başlattığı ayaklanma üzerine Gierek, ailelerin maddi durumunu iyileştirme ve hükümetin ekonomi politikasını yeniden değerlendirme sözü vererek Gomułka'nın yerine birinci sekreterliğe getirildi (20 Aralık).

İşçi ücretlerini artıracağına ve fiyatları iki yıl süreyle donduracağına söz verdi. İktisadi ve toplumsal bir eylem programı önerdi ve daha sonra hapishanelerdeki üniversitelileri serbest bıraktırdı. Katolik Kilisesi'ne, ülkenin batısı ve kuzeyinde eski Alman topraklarında bulunan kilise mallarının tam mülkiyetini verdi. 1976'da fiyat artışlarının yol açtığı Radom işçi hareketleri bir bunalımın başlangıcı oldu.

1980 yazındaki işçi ayaklanması sonunda, Eylül 1980'de Gierek görevinden alındı ve yerine birinci sekreterliğe Stanisław Kania getirildi. Önce merkez komiteden, daha sonra da Temmuz 1981'de partiden ihraç edildi. 1981 yılında savaş durumu ilan edilmesi üzerine tutuklandı, 1983 yılında serbest bırakıldı.

Kaynakça